Η εκπόνηση κάθε Σχεδίου Ασφάλειας οιασδήποτε εγκατάστασης βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη Μελέτη Τρωτότητας αυτής, η οποία έχει κυρίαρ...
Η εκπόνηση κάθε Σχεδίου Ασφάλειας οιασδήποτε εγκατάστασης βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη Μελέτη Τρωτότητας αυτής, η οποία έχει κυρίαρχο ρόλο στο πεδίο της πρόληψης και αποτροπής απειλών για την ασφάλεια της εγκατάστασης.
Η έννοια λοιπόν της τρωτότητας μπορεί να ερμηνευτεί και ως ο δείκτης ποιοτικού και ποσοτικού προσδιορισμού των «αδύναμων» σημείων μιας εγκατάστασης (μονάδα παραγωγής ενέργειας, δίκτυο Υ/Π κ.λπ.) σε σχέση με τη δυνατότητά της να λειτουργήσει αποτελεσματικά όταν αντιμετωπίζει οποιασδήποτε μορφής κίνδυνο.
Οι σύγχρονές επιστημονικές, διαχειριστικές αλλά και νομοθετικές πρακτικές επιβάλλουν την αποτίμηση της τρωτότητας σαν μια σημαντική προσέγγιση για την αποτελεσματικότερη διαχείριση και προστασία του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος.
Η τρωτότητα εκφράζει το βαθμό απωλειών-βλαβών ενός στοιχείου που εκτίθεται σε κίνδυνο, ο οποίος προκύπτει για ένα δεδομένο επίπεδο απειλής. Συνήθως εκφράζεται με μαθηματικές καμπύλες τρωτότητας.
Οι καμπύλες αυτές δίνουν την πιθανότητα το υπό εξέταση στοιχείο να βρίσκεται ή να έχει υπερβεί ένα συγκεκριμένο επίπεδο βλάβης, κάτω από την επίδραση μιας συγκεκριμένης απειλής. Οι καμπύλες αυτές δίνουν μία σαφή απεικόνιση της σχέσης απειλής-κινδύνου και βλάβης. Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε τη μελέτη τρωτότητας, ως την αναγνώριση κινδύνων ή απειλών, σε συνάρτηση με τις πιθανότητες εκδήλωσής τους υπό συγκεκριμένες συνθήκες που «εντοπίζονται» σε συγκεκριμένα σημεία ή περιοχές της εγκατάστασης και τις επιπτώσεις που ενδέχεται να έχουν.
Έτσι λοιπόν, με τη μελέτη τρωτότητας επιτυγχάνεται η αναγνώριση, ο εντοπισμός και η καταγραφή των σημείων ή περιοχών μιας Εγκατάστασης, τα οποία εμφανίζουν αδυναμίες σε σχέση με την προστασία/ασφάλειά της και παρέχεται έτσι μέσω αυτών η δυνατότητα να πληγεί η εγκατάσταση από ηθελημένη ή μη ανθρώπινη ενέργεια ή παράλειψη ή φυσικό παράγοντα, με συνέπεια ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Οι αδυναμίες αυτές σε συνάρτηση με τον τρόπο δράσης του ανθρώπινου ή φυσικού παράγοντα, αποτελούν τα βασικά στοιχεία αναγνώρισης των σημείων μέσω των οποίων μπορεί να εκδηλωθούν κίνδυνοι και απειλές. Ως εκ τούτου, η σημασία της ποικιλίας των ειδικότερων συνθηκών που επικρατούν και η μεταβλητότητα της προστασίας που παρέχεται στο χώρο, είναι κεφαλαιώδης στη μελέτη της τρωτότητας των εγκαταστάσεων και τη διαχείριση της διακινδύνευσής τους. Ο σκοπός της αποτίμησης της τρωτότητας μιας εγκατάστασης είναι αφενός να βρεθεί ο βαθμός βλάβης για ένα συγκεκριμένο επίπεδο απειλής που μπορεί να προκληθεί σε όλες τις συνιστώσες της εγκατάστασης και αφετέρου να αποκατασταθούν οι αιτίες που προκαλούν την τρωτότητα ή να αναπροσαρμοστεί ο σχεδιασμός ασφαλείας, ώστε να λαμβάνει υπόψη τη συγκεκριμένη τρωτότητα και να την αντιμετωπίζει με συγκεκριμένα μέτρα για να μην προκαλεί διακινδύνευση του συνολικού σχεδιασμού της ασφάλειας.
Η διακινδύνευση (Risk) εκφράζει τις απώλειες που οφείλονται στις άμεσες (ανθρώπινα θύματα, αστοχίες στις κατασκευές), αλλά και έμμεσες (διακοπή οικονομικών, κοινωνικών δραστηριοτήτων) συνέπειες της πραγματοποίησης του κινδύνου-απειλής σε μία περιοχή-σημείο της εγκατάστασης. Για να υπολογιστεί η διακινδύνευση (Risk) θα πρέπει πρώτα να εκτιμηθεί η τρωτότητα (Vulnerability), η επικινδυνότητα σημείου ή περιοχών (Hazard) και η σημαντικότητα (Importance) του στοιχείου που μελετάται.
Τι περιλαμβάνει
Βασικό ρόλο στη μελέτη τρωτότητας έχει η αυτοψία της ίδιας της εγκατάστασης, όσο και της περιοχής που εκτείνεται μέχρι τη ζώνη περιβάλλοντος χώρου της εγκατάστασης, ώστε να
προχωρήσουμε στην «απογραφή πληροφοριών» που θα αξιοποιήσουμε στη μέθοδο την οποία θα ακολουθήσουμε για την εκπόνηση της μελέτης.
Στο πλαίσιο αυτό λαμβάνουμε υπόψη τα εξής - προκειμένου να προβούμε στην ανάλυση των ευπαθών σημείων της εγκατάστασης κατά τη μελέτη τρωτότητας:
. Τα στοιχεία και δεδομένα που αφορούν αυτή καθ' αυτή την Εγκατάσταση, καθώς και την πέριξ αυτής περιοχή (πληροφοριακά στοιχεία - δεδομένα).
. Τη χωροθέτηση της Εγκατάστασης (τοπογραφικά - γεωγραφικά - οικονομοτεχνικά).
. Την πλήρη και σαφή περιγραφή της (δομή - αποστολή).
. Τα σχέδια κατασκευής της Εγκατάστασης (αρχιτεκτονικά - μηχανολογικά - ηλεκτρολογικά - ηλεκτρονικά - τεχνικών υποδομών πάσης φύσεως - επιμέρους λειτουργιών).
. Την αναγνώριση, τον εντοπισμό και την καταγραφή των σημείων ή περιοχών της Εγκατάστασης, τα οποία εμφανίζουν αδυναμίες σε σχέση με την προστασία ή την ασφάλειά της.
. Τους αναγνωρισθέντες κινδύνους, τη διαβάθμιση των απειλών, τα πιθανά σενάρια εκδήλωσης, καθώς και τις επιπτώσεις ή τις συνέπειες που θα έχουν.
. Τις προτάσεις αντίδρασης για την αντιμετώπιση ή την εξάλειψη των απειλών που έχουν ήδη καταγραφεί.
. Τον προσδιορισμό ζωνών Εγκατάστασης, αναφορικά με τη θέση της στο συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο. Λεπτομερή περιγραφή των ζωνών αυτών, καθώς και αναγνώριση κινδύνων ή απειλών ανά ζώνη.
. Τον προσδιορισμό των επιμέρους τομέων της Εγκατάστασης, καθώς και αναγνώριση κινδύνων - απειλών ανά τομέα.
. Τον προσδιορισμό των κρίσιμων σημείων ανά ζώνη: Εντοπίζονται και καταγράφονται τα σημεία που βρίσκονται σε υπερκείμενη θέση, από τα οποία εύκολα είναι δυνατή η προσβολή της Εγκατάστασης.
Οι ζώνες της Εγκατάστασης (Διάγραμμα 1)που δημιουργούνται για τον καλύτερο εντοπισμό - καταγραφή και ανάλυση των ευπαθών σημείων αυτής κατά τη μελέτη τρωτότητας, είναι:
. Ζώνη Περιβάλλοντος Χώρου Εγκατάστασης (αστική, ημιαστική, αγροτική περιοχή).
. Ζώνη Εγγύς Περιοχής Εγκατάστασης (αστική, ημιαστική, αγροτική περιοχή).
. Ζώνη πρόσβασης εγκατάστασης (πύλες πρόσβασης - κοινόχρηστοι χώροι - χώροι στάθμευσης).
. Ζώνη λειτουργικών υποδομών εγκατάστασης (λειτουργικές υποδομές, υποστηρικτικές εγκαταστάσεις, γεννήτριες, δίκτυα κ.λπ.).
. Κτιριακοί χώροι της εγκατάστασης (κυρίως χώροι της εγκατάστασης - χώροι παραμονής κοινού-εργαζομένων κ.λπ.).
Είναι κατανοητό βέβαια ότι οι εκτιμήσεις τρωτότητας αναμφίβολα περιέχουν τους παράγοντες της αβεβαιότητας και του τυχαίου, που πηγάζουν από τον προσδιορισμό του κινδύνου αλλά και από αυτή καθ΄ αυτή την αντίδρασή μας για την εξασφάλιση του απειλούμενου στοιχείου στο συγκεκριμένο επίπεδο κινδύνου.
Μεθοδολογία - Εκπόνηση
Για να ανταποκριθεί η μεθοδολογία που χρησιμοποιούμε για τη μελέτη τρωτότητας στις ανάγκες μας, θα πρέπει οι συνιστώσες της να έχουν πολλαπλά επίπεδα ακρίβειας και λεπτομέρειας. Η μεθοδολογία HAZUS 2004 χρησιμοποιείται από τις ΗΠΑ αλλά και διεθνώς, για την κατάρτιση σχεδίων έκτακτων αναγκών σε εθνικό επίπεδο (διάγραμμα 2).
Ταξινόμηση τμημάτων σε κατηγορίες τρωτότητας
Η βασική αρχή στην οποία στηρίζεται η εκτίμηση της τρωτότητας, είναι η ταξινόμηση των τμημάτων της υπό μελέτη περιοχής σε κατηγορίες τρωτότητας, ως προς την εξεταζόμενη παράμετρο (πολύ υψηλή, υψηλή, μέτρια, χαμηλή και πολύ χαμηλή). Η ταξινόμηση αυτή γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες που διαμορφώνουν και επηρεάζουν τη διεργασία που αποτιμάται και δίδοντας σχετικούς συντελεστές βαρύτητας σε αυτούς. Η συγκεκριμένη διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί και σε περιβάλλον Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS) από όπου παράγονται θεματικοί χάρτες για κάθε μία παράμετρο που εξετάζεται. Για παράδειγμα, αν εξετάζουμε την τρωτότητα μιας τράπεζας, θα εξετάσουμε και τη δυνατότητα διαφυγής, λαμβάνοντας υπόψη τη ροή κυκλοφορίας της περιοχής διαφυγής των δραστών σε συγκεκριμένο χρόνο και με τις συνθήκες κυκλοφορίας που θα επικρατούν τη στιγμή εκείνη. Έτσι λοιπόν μπορούμε να δώσουμε τιμές ανάλογα με το φόρτο κυκλοφορίας, την ταχύτητα οχημάτων, τη διέλευση πεζών και όποιες άλλες συνθήκες-παραμέτρους θέλουμε κατά το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα. Η αλγεβρική συνένωση των θεματικών χαρτών και η κατάλληλη κατηγοριοποίηση τιμών βαρύτητας που λαμβάνει κάθε παράμετρος, δίδει το χάρτη τρωτότητας για την εξεταζόμενη διεργασία. Ο πίνακας 1 με την παραμετροποίηση των πιθανοτήτων, μπορεί να μας δώσει πρακτικά μια παραστατική εικόνα για την εξέταση δυνατότητας διαφυγής δραστών ληστείας κατά τη μελέτη τρωτότητας για μία τράπεζα.
Πίνακας.1
Κατάταξη της περιοχής μελέτης σε κάθε μία από τις κατηγορίες τρωτότητας και για κάθε εξεταζόμενη παράμετρο
Συντελεστές βαρύτητας (0-10) ανά κατηγορία τρωτότητας
Παράμετροι Πολύ χαμηλή Χαμηλή Μέτρια Υψηλή Πολύ Υψηλή
Συγκέντρωση ροής κυκλοφορίας (μποτιλιάρισμα) - 1 3 4 8
Μορφολογία εδάφους (απότομες στροφές, κλίσεις εδάφους - ανηφόρες, κατηφόρες) 4 3 2 1 -
Ταχύτητα ροής κυκλοφορίας - 4 2 1 -
Διελεύσεις πεζών - 1 3 5,1 2
Πάρκα, παιδότοποι και σημεία δυνατότητας διέλευσης δικύκλου εκτός δρόμου 2 4 7 3 1,5
Συμπεράσματα:
Από τις παραπάνω τιμές προκύπτει ότι μετά από πιθανή ληστεία έχουμε τρωτότητα στα σημεία διαφυγής εκτός δρόμου (πάρκο-παιδότοπος, πεζοδρόμια), δεδομένου ότι έχουμε υψηλή συγκέντρωση ροής κυκλοφορίας (μποτιλιάρισμα) στους δρόμους, με χαμηλή ταχύτητα, υψηλή συχνότητα διέλευσης πεζών και ομαλή μορφολογία εδάφους. Έτσι λοιπόν αναλύονται τα σημεία που πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας, ώστε να αποκατασταθούν οι τρωτότητες που προέκυψαν από τη μελέτη μας.
Σύνοψη
Ο σκοπός της συγκεκριμένης διαδικασίας είναι να εφαρμοστεί η προσέγγιση της εκτίμησης τρωτότητας προκειμένου να προκύψουν οι περιοχές που παρουσιάζουν σημαντικό πρόβλημα, έτσι ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης και διαχείρισης του κινδύνου που προκύπτει από την τρωτότητα αυτή. Αν μετά τη διενέργεια αυτοψίας η εγκατάσταση δεν καλύπτει το απαιτούμενο επίπεδο ασφάλειας και εξακολουθούν να ανακύπτουν τρωτότητες, τότε σχεδιάζονται επιπλέον μέτρα ασφάλειας και προσαρμόζονται οι δυνάμεις ασφαλείας και τα μέσα σύμφωνα με τις τρωτότητες που υπάρχουν και δεν έχουν αποκατασταθεί.
Τ
ου Δημήτρη Λόγου
ΠΗΓΗ SEMINARIA-ASFALIAS.BLOGSPOT.GR
COMMENTS